ابعاد تقریبی قلب در فرد بزرگسالا عبارتند از: حدود ۱۲ سانتی متر طول از قاعده تا نوک و حدود ۸ سانتی متر عرض در پهن ترین قسمت. اندازه ی قلب از نوزادی تا اوایل بلوغ به تدریج افزایش می یابد. معمولاً اندازه ی قلب در مردان کمی بزرگتر از ن است.
ساختمان دیواره قلب
دیوارهٔ قلب شامل سه لایه میباشد:
۱-لایهٔ خارجی (پریکارد) : این لایه به
صورت ورقه نازکی سطح خارجی قلب را می‌پوشاند پریکاردکیسه دو جداره‌ای است که از دو لایه
داخلی وخارجی تشکیل شده است
حفره پریکارد محتوی مایع شفافی
است که باعث تسهیل حرکات قلب میشود.
۲-لایهٔ میانی ضخیم قلب(میوکارد) :
بخش قابل انقباض قلب میباشد و تقریبا تمام حجم قلب را تشکی
می‌دهد.
۳-لایهٔ نازک داخلی(اندوکارد) : آندوتلیوم
ساده‌ای است که به صورت لایه نازک
سطح داخلی حفره‌های قلب(دهلیزوبطن) را مفروش می کند.
شریانهای کرونری از ابتدای آئورت منشا گرفته و بنابراین اولین شریانهایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت می‌دارند. دو شریان کرونری (چپ وراست ) نسبتا کوچک بوده و هر کدام فقط ۳ یا ۴ میلیمتر قطر دارند این شریانهای کرونری از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل میشوند و تقریبا یک مسیر دایره‌ای را ایجاد می‌کنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب توسط پزشکان قدیم دیده شد، آنها فکر کردند که این شبیه تاج میباشد به همین دلیل کلمه لاتین شریانهای کرونری(Coronary) یعنی تاج) را به آنها دادند که امروزه نیز از این کلمه استفاده میشود. شریان کرونر چپ دارای دو شاخه اصلی میباشد که به آنها اصطلاحا نزولی قدامی (LAD)وشریان سیروکومفلکس با چرخشLCXمی گویند و این شریانها نیز به نوبه خود به شاخه های دیگری تقسیم میشوند.
مقدار جریان خون سیستم سرخرگی کرونر حدود ۲۲۵ میلی لیتر در دقیقه است. البته در شرایط خاص (فعالیتها و هیجانهای روحی) همراه با بالا رفتن سرعت ضربان قلب و افزایش حجم خون خارج شده از این عضو، جریان خون سرخرگهای کرونر نیز تا حد ۶-۴ برابر افزایش می ابد.
عضله قلب بدون نیاز به تحریک عصبی به طور خودکار منقبض میشود و این امر ناشی از عملکرد سلولهای تخصص یافته‌ای است که از تغییر سلولهای عضلانی حاصل میشوند و کار آنها تولید تحریک برای ضربانات قلبی و هدایت این تحریکات به قسمتهای مختلف قلب برای هماهنگی انقباض دهلیزها و بطنها میباشد. این سلولهای تخصص یافته ساختمانهایی را بوجود می‌آورند که در مجموع سیستم هدایتی قلب را تشکیل می‌دهند.سیستم هدایتی قلب از گره سینوسی دهلیزی(SA node) شروع میشودکه در دهلیز راست قرار داردسپس از طریق راههای داخلی به گره دهلیزی-بطنی(AV node)
منتقل میشود.هدایت به بطنها از طریق
باندل هیس و سپس شاخه های راست و چپ صورت میگیرد.
برون ده قلبی یا مقدار خونی که در هر دقیقه به داخل سرخرگ آئورت قلب پمپ می شود به شدت به حجم ضربه ای قلب وابسته است. حجم ضربه ای قلب عبارت از مقدار خونی است که با هر بار انقباض پمپ می شود. تکانه ها (ایمپالس ها)ی الکتریکی، عمدتاً مسئول پمپاژ ریتمیک قلب هستند. این تکانه ها به طور خودکار از سلول های اختصاصی قلب که عضلات قلبی را برای انقباض تحریک می کنند، تخلیه می شوند. کارکرد هماهنگ سلول ها و فیبرهای اختصاصی قلب در داخل سیستم هدایت کننده، منجر به ایجاد انقباض می شود. محل شروع تکانه ها، گروه سینوسی- دهلیزی (sinoatrial node’ SA node) یا ضربان ساز (pacemaker) طبیعی قلب است کاملاً در پایین محل ورود ورید اجوف فوقانی (SVC) به دهلیز راست قلب قرار دارد و به طور طبیعی منجر به آغاز سیکل قلبی می شود. تکانه ها معمولاً در طول مسیرهای اختصاصی حرکت می کنند. به عنوان مثال، وقتی تکانه های الکتریکی SA را ترک می کنند در طول مسیرهای هدایتی دهلیزی واقع در دیواره دهلیز حرکت می نمایند و منجربه شروع سیستول دهلیزی قلب (یا انقباض دهلیز) می شوند. تکانه ها به طور خیلی سریع به گره دهلیزی بطنی قلب (Atroventricular node; AV node9 که در نزدیکی محل تلاقی دهلیز و بطن قلب قرار دارد می رسند و از گره مزبور به داخل دسته ی هیس (bundle of His) واقع در دیواره بین بطنی جریان می یابند. در اینجا دسته ی هیس، به شاخه های راست و چپ تقسیم می شود. این شاخه ها هم به فیبرهای ظریف پوکنژ (Purkinje fibers) که در طول دیواره های بطنی قلب قرار دارند تقسیم می شوند. تکانه قلب ضمن عبور در داخل شاخه ها و فیبرهای پوکنژ منجر به شروع سیستول بطنی (انقباض بطنی) می شود. وقایع مکانیکی متعددی که به طور همزمان در طول یک سیکل قلبی، رخ می دهند، موجب پمپ خون حاوی اکسیژن در تمام بدن می شوند. خون در حین دیاستول دهلیزی قلب ، زمانی که دهلیز راست و چپ قلب شل شده اند به داخل دهلیز جریان می یابد.
کار قلب (فیزیولوژی)
قلب مانند تلمبه ای خون سرخرگی را تا دور دست ترین نقاط بدن فرستاده و سپس خون استفاده شده(خون سیاهرگی) را مجددا جهت پالایش در ریه ها و کلیه ها به سوی خود باز می گرداند. هر نوبت فعالیت قلبی حدود ۰٫۸ ثانیه طول می کشد و مرکب از دو مرحله انقباض(سیستول و استراحت (دیاستول) است. دهلیزها و بطنها مانند یک تیم با هم کار می‌کنند، دهلیزها از خون پر میشوند، بعد خون را به درون بطنها می‌فزستند. سپس بطنها منقبض میشوند و خون را از قلب خارج می‌کنند. در حالیکه بطن ها دارند منقبض میشوند، دهلیزها مجددا پر میشوند و برای انقباض بعدی آماده میشوند.قوای محرکه یا تلمبه قلب در اصل در بطن چپ این عضو قرار گرفته است. لذا ضخامت جدار و قدرت انقباضی بطن چپ چند برابر بطن راست می باشد.

سیستم هدایتی قلب:
عضله قلب بدون نیاز به تحریک عصبی به طور خودکار منقبض میشود و این امر ناشی از عملکرد سلولهای تخصص یافته‌ای است که از تغییر سلولهای عضلانی حاصل میشوند و کار آنها تولید تحریک برای ضربانات قلبی و هدایت این تحریکات به قسمتهای مختلف قلب برای هماهنگی انقباض دهلیزها و بطنها میباشد. این سلولهای تخصص یافته ساختمانهایی را بوجود می‌آورند که در مجموع سیستم هدایتی قلب را تشکیل می‌دهند.سیستم هدایتی قلب از گره سینوسی دهلیزی(SA node) شروع میشودکه در دهلیز راست قرار داردسپس از طریق راههای داخلی به گره دهلیزی-بطنی(AV node)
منتقل میشود.هدایت به بطنها از طریق
باندل هیس و سپس شاخه های راست و چپ صورت میگیرد.
قلب از نظر آناتومی به دو ناحیه ی عملکردی تقسیم می شود: قلب سمت راست و قلب سمت چپ. این دو قسمت قلب به وسیله ی یک دیواره از یکدیگر جدا می شوند. هر قسمت قلب نیز به دو حفره تقسیم می شود: دهلیز راست در بالا و بطن راست در پایین؛ دهلیز چپ قلب در بالا و بطن چپ در پایین. هر حفره دریچه ی یک طرفه ای دارد که حفرات را از هم جدا و جریان خون را کنترل می کند. دریچه دهلیزی بطنی راست که به آن دریچه سه لَتی (تری پید؛ tricuspid) هم گفته می شود و دهلیز و بطن راست قلب را از یکدیگر جدا می کند و دریچه ی دهلیزی بطنی چپ یا دریچه دو لَتی (میترال؛ mitral) که دهلیز و بطن چپ قلب را از هم جدا می نماید. دریچه ی نیمه هلالی ریوی، بطن راست قلب را از سرخرگ ریوی و دریچه نیمه هلالی آئورت، بطن چپ قلب ، را از سرخرگ آئورت جدا می کند.
گردش خون در قلب انسان
جریان خون بدون اکسیژن یا خون سیاهرگی تقریباً از تمام بافت های بدن به وسیله اَجوَفِ فوقانی (superior vena cava; SVC) و سیاهرگ اَجوَفِ تحتانی (inferior vena cava’ IVC) به داخل دهلیز راست قلب جریان می یابد.
خون سیاهرگی بافت های قلب مستقیماً به وسیله سینوس کرونر به دهلیز راست قلب جریان پیدا می کند. خون حاوی اکسیژن تا زمان باز شدن دریچه سه لتی در دهلیز راست قلب جمع می شود و سپس به بطن راست قلب جریان پیدا می کند و از آنجا از راه دریچه ی باز ریوی به داخل سرخرگ که خون کم اکسیژن را به داخل هر دو ریه منتقل می کند، جریان می یابد. واکنش پیچیده ی جابجایی CO2– O2 در آلوئول ها (حبابچه های) ریوی انجام می شود. سپس خون حاوی اکسیژن از راه سیاهرگ های ریوی به قلب باز می گردد و در دهلیز چپ قلب جمع می شود و از آنجا از راه دریچه ی میترال باز قلب به داخل بطن چپ قلب جریان می یابد. خون حاوی اکسیژن با باز شدن دریچه آئورت در آن جریان می یابد و از آنجا به تمام بافت های بدن منتقل می شود. قلب سالم در فرد بزرگسال با وزن حدود ۷۰ کیلوگرم، در هر دقیقه حدود ۶ لیتر خون را پمپ می کند. از آنجا که کل حجم خون در یک فرد بالغ حدود ۲/۵ لیتراست، قلب حجم کل خون بدن را در زمان کمتر از یک دقیقه پمپ می کند. این کار در تمام طول زندگی به طور مداوم انجام می شود. گردش خون حاوی اکسیژن و بدون اکسیژن از قلب، ریه ها و بقیه بدن روند غیر فعالی نیست. قلب باید فشار کافی برای پمپ خون به داخل گردش سرخرگی را داشته باشد که این عمل را با انقباض (سیستول) و انبساط (دیاستول) ریتمیک انجام می دهد. انقباض عضله قلب در طول سیستول منجر به افزایش فشار داخل قلب می شود تا جایی که به طور سیستماتیک منجر به باز شدن دریچه های نیم هلالی شود و حجم مشخصی از خون را به خارج پمپ می کند. شل شدن عضله قلب در طول دیاستول منجر به پر شدن دوباره حفرات از خون می شود. به مجموعه این روند، چرخه (سیکل) قلبی می گویند.
درباره این سایت